Afgelopen juli bezocht ik de 34e universele wereldtentoonstelling in Milaan. Expo Milano 2015 is 1 mei geopend en eindigt vandaag, 31 oktober. Het thema van deze editie was Feeding the Planet, Energy for Life.
In deze eerste post een introductie op de Expo. In het volgende deel een selectie van 15 paviljoens die ik het meest geslaagd vond.
Masterplan
Het Expo terrein bevindt zich ten noorden van Milaan, vlakbij het stadje Rho, en heeft een oppervlak van 1,1 miljoen m2. Een 4,5km lange waterweg omsluit het gebied. Het masterplan is gemaakt door Herzog & de Meuron, Stefano Boeri, William McDonough en Ricky Burdett. Deze verlieten het project echter in 2011 na onenigheid over de uitwerking van het plan. De ontwerpers vonden dat het radicale nieuwe concept voor een wereldtentoonstelling gedurende het proces werd verdraait naar een traditionele opzet en uitvoering, vergelijkbaar met voorgaande edities.
In het masterplan zijn twee hoofdassen Cardo (noord-zuid) en Decumanus (oost-west) bedacht naar de opzet van oude Romeinse steden. Aan de Decumanus bevinden zich onder andere de paviljoens die door de landen zelf zijn gebouwd. (World Avenue) Deze 1,5 kilometer lange as eindigt in de Mediterranean Hill. Een kunstmatige heuvel die uitzicht biedt over het Expo terrein. De Cardo is de Italiaanse as en eindigt bij The Tree of Life. Een 37 meter hoge kunstmatige boom waaromheen The Lake Arena gebouwd is. (capaciteit: 3.000 zitplaatsen, 20.000 staanplaatsen) Waar beide assen elkaar ontmoeten bevindt zich Piazza Italia; Een plein van 400 m2.
De Cardo en Decumanus zijn overdekt en beschermen de bezoekers tegen regen en zon. Geen overbodige luxe want afgelopen zomer waren temperaturen van rond de 40° geen uitzondering.
Door landen gebouwde paviljoens
50 Landen hebben zelf een tijdelijk paviljoen gebouwd langs de World Avenue. Hiervoor waren rechthoekige of L-vormige kavels beschikbaar. Het kaveloppervlak varieerde van 500m2 tot 5000m2. De maximale bouwhoogte was 17 meter. “Green Expo” was het uitgangspunt bij het ontwerp en de bouw van de paviljoens. Maximaal 50% van het kaveloppervlak mocht bebouwd worden zodat in het totale Expo terrein 200.000m2 aan groene ruimtes zouden ontstaan. (als bezoeker heb ik deze overigens niet ervaren) Duurzaamheid kwam ook terug in de bouwvoorschriften. Bijvoorbeeld op het gebied van gebruik van recyclebare materialen en het terugdringen van het energieverbruik.
Clusterpaviljoens
Nieuw deze editie zijn de 9 clusterpaviljoens. Hierin zijn de landen die geen eigen gebouwd paviljoen hebben gegroepeerd op voeding of geografische overeenkomsten, aansluitend bij het thema van de Expo. De thema’s van de 9 cluster zijn; Bio-Mediterraneum – Cocoa and Chocolate – Coffee – Cereals and Tubers – Fruits and Legumes – Islands, Sea and Food – Rice – Spices – Arid Zones.
Thematische paviljoens
Naast de clusterpaviljoens zijn er ook enkele thematische paviljoens over het terrein verspreidt. Bijvoorbeeld het Pavilion Zero bij de westelijke entree die voor bezoekers de inleiding vormt tot de rest van de Expo. Andere thematische paviljoens zijn het Future Food District, (onder andere een high-tech supermarkt van de toekomst) Children’s Park, Biodiversity Park, Slow Food Pavilion, Open Air Theatre, (capaciteit: 11.000 zitplaatsen) en Arts & Foods – Rituals since 1851. De laatste is een expositie die niet op het Expo terrein maar in La Triennale di Milano (designmuseum in de binnenstad van Milaan) te bezoeken is.
Weinig diepgang maar verrassende architectuur
De bedoeling is dus dat een bezoek aan de Expo begint met een bezoek aan Pavilion Zero. In dit paviljoen wordt stilgestaan bij de geschiedenis van onze voedingscultuur en sluit af met de uitdagingen voor de toekomst op dit gebied: de problemen veroorzaakt door de groeiende wereldbevolking, klimaatverandering en de migratie van platteland naar stad. Compleet in lijn met het thema; Feeding the Planet, Energy for Life.
Na het bezoeken van de landenpaviljoens moest ik vervolgens tot de conclusie komen dat vrijwel nergens een antwoord geboden wordt op de vragen die in Pavilion Zero gesteld worden. De meeste deelnemers zien de Expo toch vooral als een mogelijkheid om het land te presenteren en blijven erg oppervlakkig met betrekking tot het thema. Positieve uitzonderingen waren onder andere Duitsland, Oostenrijk, Monaco en Zwitserland. Tekenend is dat het Nederlandse en Belgische paviljoen bezoek kregen van de Italiaanse voedsel en warenautoriteit omdat insecten gepresenteerd werden als het voedsel van de toekomst. (In Italië mogen insecten niet als etenswaar aangeboden worden) Bijzonder is overigens ook de sponsoring en aanwezigheid van bedrijven als Coca Cola en McDonald’s.
De bijdrage van gastland Italië is, ondanks de eigen as, mager te noemen. Veel regio’s en bedrijven die ook vooral zichzelf presenteren en weinig tot geen aandacht besteden aan het thema zijn langs de Cardo te vinden. Het immense, trendy ontworpen Italiaanse paviljoen maakt bovendien geen indruk. Dit gebouw is één van de weinige permanente toevoegingen aan het gebied.
Hiermee komen we bij de “legacy” van de Expo. Een steeds belangrijker wordend onderdeel bij evenementen van deze schaal. Wat betekend de Expo voor Milaan? Wat laat het evenement achter en wat zijn de effecten op lange termijn? Wat gebeurt er met de paviljoens? Pas over enige tijd kunnen deze vragen beantwoordt worden. In een later stadium zal ik daarom met artikel op deze blog hierop terugkomen.
Is een bezoek aan de Expo dan verspilde moeite? Dat ligt denk ik aan de achtergrond en verwachtingen van de bezoeker. Ik bezocht de expo vanuit architectonisch oogpunt en heb me twee dagen goed weten te vermaken in deze “speeltuin voor architecten”; van het kitscherige paviljoen van Turkmenistan tot de zeer zorgvuldig ontworpen Beehive van het Verenigd Koninkrijk.
Daarnaast is de Expo een plek voor onverwachte en leuke ontmoetingen met cultuur en mensen uit landen over de hele wereld. Verspreidt over de dag vinden er langs de Cardo en Decumanus, en soms in de paviljoens, optredens (muziek, theater) en workshops plaats. Mijn ervaring is verder dat naast de grote paviljoens aan de World Avenue vooral de Afrikaanse landen uitblinken in kleine, eenvoudige maar sympathieke en gastvrije paviljoens.
Expo 2020
De volgende universele wereldtentoonstelling vind plaats van 20 oktober 2020 tot met 10 april 2021 in Dubai. Thema is dan ‘Connecting Minds, Creating the Future’. (website)
Cijfers
- 148 deelnemers waarvan 145 landen en 3 internationale organisaties. Verder 7 Commerciële deelnemers en 13 maatschappelijke organisaties .
- 50 landen met eigen paviljoens
- 9 cluster paviljoens voor de overige landen
- Duur van 6 maanden
- 250.000 bezoekers maximaal per dag
- 20 miljoen bezoekers totaal verwacht
Bronnen / Meer informatie